QISHLOQ XO‘JALIGI MEXANIZATSIYALASHTIRISHIDA YOQILG‘I SARFINI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA OPTIMALLASHTIRISH MASALALARI
Ключевые слова:
qishloq xo‘jaligi, fermer xo‘jaliklari, mexanizatsiyalashtirish, raqamlashtirish, traktorlar, yoqilg‘i tejash, iqtisodiy foyda, IOT, ekologik barqarorlik, CO2 chiqindilari, raqobatbardoshlik, GPS, Big Data, Agrosmart.Аннотация
Maqolada O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalashtirish jarayonlarini raqamlashtirish uslubiyotini keng ko‘lamda o‘rganildi, asosiy diqqat yoqilg‘i tejash va samaradorlikni оshirishga qaratilgan. Mamlakatda yillik 1 million tonna dizel sarflanadi, uning 15% i samarasiz ishlatilib, taxminan 150 milliard so‘m yo‘qotishga olib kelmoqda. Maqolada IoT, GPS va Big Data texnologiyalariga asoslangan uslubiyotni taklif qilib, yoqilg‘i sarfini 15-20% ga kamaytirish imkoniyatini ko‘rsatildi. 2024 yilda O‘zbekistonda 48,000 traktordan faqat 10% raqamlashtirilgan bo‘lib, bu rivojlangan mamlakatlardan ancha orqada. Taklif etilgan model 10,000 traktorga IoT sensorlar o‘rnatish orqali 150,000 tonna dizel tejashni, “AgroSmart” ilovasi bilan fermerlar uchun real vaqtda jarayonlarni kuzatish va tahlil imkonini ko‘zlaydi. Bu CO2 chiqindilarini 10-15% ga kamaytiradi va yillik 50 milliard so‘m iqtisodiy foyda keltiradi. Maqola O‘zbekistondagi mexanizatsiyaning hozirgi holatini chuqur tahlil qilib, amaliy modellar, iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy natijalarni keltirilgan.
Библиографические ссылки
Bakker, T., Wouters, M., van Asselt, K., & Rispens, J. (2021). “Digital Farming Platforms for Machinery Efficiency and Fuel Reduction: Current Practices and Perspectives.” Computers and Electronics in Agriculture, 187, 106254.
Moradi, A., Smith, L., & Jensen, T. (2022). “Impact of IoT-Based Monitoring on Fuel Optimization in Agricultural Machinery.” Sensors, 22(7), 2783.
Zhao, Y., Lu, L., & Qiu, R. (2023). “Artificial Intelligence-Assisted Fuel Management Systems in Modern Farming.” Agricultural Systems, 215, 103045.
García, A., Fernández-Quintanilla, C., & Peña, J.M. (2021). “Recent Advances in Digital Technologies for Smart Energy and Resource Management in Agriculture.” Agronomy, 11(2), 389.
Kushwaha, S.K., Chandel, N.S., & Singh, S. (2022). “Sustainable Mechanization and Digital Innovations for Fuel-Saving in Agriculture.” Sustainable Energy Technologies and Assessments, 52, 102127.
Karimov, A.B. (2022). “O‘zbekiston qishloq xo‘jaligida raqamli texnologiyalar asosida texnika xarajatlarini optimallashtirish.” Ilm va taraqqiyot, 3(2), 65-72.
Qosimov, F.T., & Mirzakarimov, S.M. (2021). “Qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalashtirishda raqamli monitoring tizimlarining o‘rni va yoqilg‘i samaradorligi.” Innovatsion rivojlanish jurnali, 5(1), 120-127.
Toshxo‘jayev, B., & Xamidov, I. (2023). “Qishloq xo‘jaligi texnikalaridan foydalanishda yoqilg‘i sarfini kamaytirishning zamonaviy usullari.” Axborot texnologiyalari va innovatsion rivojlanish, 4(1), 90-98.
Kobilov, J.J. (2021). “Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishda raqamli monitoring va energiya tejamkorligi.” O‘zbekiston agrar iqtisodiyoti, 2(2), 110-118.
Solihov, S.A. (2022). “Raqamli texnologiyalarning qishloq xo‘jaligini avtomatlashtirishdagi yangi yo‘nalishlari.” Qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar, 4(2), 44-51.